Editor-in-Chief Hatice Kübra Elçioğlu Vice Editors Levent Kabasakal Esra Tatar Online ISSN 2630-6344 Publisher Marmara University Frequency Bimonthly (Six issues / year) Abbreviation J.Res.Pharm. Former Name Marmara Pharmaceutical Journal
Marmara Pharmaceutical Journal 2012 , Vol 16 , Issue 1
Bitkisel ilaçlar ve ilaç etkileşmeleri
Gül Dülger
Marmara Universitesi, Eczacılık, İstanbul, Türkiye DOI : 10.12991/201216415 Tek bir bitkiyi, ya da birbirinin etkisini tamamladığı düşünülen birkaç bitki karışımını içeren herhangi bir ürün Bitkisel ilaç olarak tanımlanmaktadır. Bitkisel ürünler doğal olmaları nedeni ile genelde zararsız kabul edilmektedirler, ancak bunların da ciddi yan etkileri olabilir veya diğer doğal ürünler ya da hastanın kullandığı diğer ilaçlarla etkileşebilirler. Bu etkileşmeler özellikle terapötik indeksi dar olan ilaçlar açısından önemlidir.

Bu çalışmada literatür taraması yapılarak bazı sık kullanılan bitkisel ürünler (St John's wort, ginkgo biloba, ginseng, ginger(zencefil), sarmısak, ekinase, efedra, ve valerian) ile konvansiyonel ilaçlar arasındaki farmakokinetik ve farmakodinamik etkileşmeler derlenmiştir. Farmakokinetik etkileşmelerin en sık görüleni sitokrom P450 enzimlerinin ve P-glikoproteinlerin bitkisel ürün tarafından indüksiyon veya inhibisyonundan kaynaklanan etkileşmelerdir. Bunların sonucunda konvansiyonel ilaçların emilimi ve/veya eliminasyon hızı değişeceği için etkinliğinde de değişme olacaktır. Örneğin, St. John's wort CYP enzimlerini ve P-glikoproteinleri güçlü biçimde indüklediği için bu enzimlerin substratı olan birçok ilacın kan düzeylerini, dolayısı ile etkinliğini değiştirmektedir.

Farmakodinamik etkileşmeler aditif veya sinerjist etkileşme şeklinde olabilir ve bunun sonucunda ilacın etkisi artar ya da toksisite görülebilir. Örneğin St John's wort hastanın kullandığı diğer antidepresan ilaçların santral sinir sistemi etkinliğini artırıp serotonin sendromuna neden olabilir. Ginseng, ginkgo, sarımsak, zencefil gibi ürünlerin antikoagülan veya antitrombatik ilaçların etkinliğini artırarak kanamalara neden olabildiği bildirilmiştir.

Bazı hallerde de bitkisel ürün diğer ilaçlarla antagonist etki gösterebilir ve bu durumda onların etkinliğini azaltarak tedavinin yetersiz kalmasına yol açabilir. Kısaca, bitkisel ürün kullanmaları halinde bunların kullandıkları diğer ilaçlarla etkileşebileceği ve tedavilerini olumsuz etkileyebileceği konusunda hastaların uyarılmaları gerekmektedir. Keywords : St John's wort, sarmısak, ginkgo, zencefil, ginseng

Marmara University